История университета
26.11.2025
145
АТЫРАУСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ ХАЛЕЛА ДОСМУХАМЕДОВА
13 октября 1939 года вышло постановление № 720 Совета Народных Комиссаров Казахской ССР «О мероприятиях по развитию хозяйственного и культурного строительства Гурьевской области», которым предусматривалось открытие двухгодичного учительского института в городе Гурьеве. С 1 сентября 1940 года Гурьевский государственный учительский институт начал свою работу. В институт было принято 123 студента. Первым директором Гурьевского государственного учительского института стал доктор исторических наук (1957), профессор (1958), заслуженный деятель науки Казахской ССР Абди Бошынулы Турсунбаев — выпускник рабфака Алма-Атинского ветеринарного техникума (1928–1931), Ташкентского планово-экономического института (1931–1932) и Государственного экономического института имени Г.М. Кржижановского (Москва, 1937).
14 июня 1950 года Гурьевский областной исполнительный комитет, на основании постановлений Совета Министров СССР и Совета Министров Казахской ССР, принял решение «Об открытии учительского института в городе Гурьев». 28 июня 1950 года вышел приказ Министерства высшего образования СССР № 115/Т об открытии в Гурьеве учительского института.
В 1955 году учительский институт был преобразован в педагогический институт.
Решением Кабинета Министров от 23 мая 1994 года Атыраускому педагогическому институту было присвоено имя выдающегося учёного, профессора Халела Досмухамедова.
Постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 2 июня 1994 года институт был преобразован в Атырауский университет имени Х. Досмухамедова.
В 1996 году в состав университета был включён Атырауский институт нефти и газа, однако в 1998 году он вновь выделился в самостоятельное учебное заведение.
В 1999 году было создано Республиканское государственное казённое предприятие «Атырауский государственный университет имени Х. Досмухамедова».
С 2020 года университет был реорганизован в некоммерческое акционерное общество «Атырауский университет имени Х. Досмухамедова».
В 2025 году университет отметил своё 85-летие.
30.10.2025
24 просмотров
Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті өзінің бай тарихымен ерекшеленеді. Гурьев қаласында жоғары оқу орнын ашу туралы мәселе Ұлы Отан соғысына дейінгі кезеңнің өзінде күн тәртібіне қойылған болатын. Себебі облыс мектептері мен басқа да халық ағарту орындарына мұғалім кадрларына деген қажеттілік күннен-күнге арта түсті. Ол кздері Атырау қаласында 1929 жылы ашылған бастауыш сынып мұғалімдерін даярлайтын педагогикалық училищеден басқа бірде-бір оқу орын болмады. Ал жылма-жыл облыста жалпы білім беретін мектептердің саны өсіп отырды. Осы жағдайда Батыс Қазақстан өңірінде 1932 жылы ашылған Орал педагогикалық институты бүкіл өлкенің жоғары білімді мұғалім кадрларына деген қажетін қамтамасыз ете алмады. Сонымен қатар республика жоғары оқу орындары мен Қазақстаннан тыс жерлерден, көршілес республикалардан жіберілген жоғары білімді маман кадрлар жеткіліксіз болды. 1939 жылы Қазақ ССР Халық Комиссарлар Кеңесінің Гурьев қаласында екіжылдық мұғалімдер институтын ашу және Қазақ ССР Халық ағарту комиссариатының бекіткен мамандығы бойынша 1 курсқа 120 студент қабылдау туралы қаулысы жарық көрді. Осы қаулының негізінде Гурьев облыстық атқару комитеті мұғалімдер институтын ашу туралы (хаттама № 13) 1940 жылы 27 мамырдағы өз қаулысымен институтқа Гурьев педагогикалық училищесінің оқу үйін беру және 120 адамға жатақхана әзірлеу міндеттерін қалалық атқару комитетіне жүктеді. Сонымен қатар Қазақ ССР Халық Комиссарлар Кеңесіне 1941 жылдан бастап оқу үйі мен 500 адамдық жатақхана салып беру туралы ұсыныс жасалды. Осы қаулыға сәйкес облыстық оқу бөліміне 1940 жылы қыркүйек айында институтты ашқанға дейін даярлық және ұйымдастыру жұмыстарын жүргізу міндеттелді. Жоғарыда қабылданған қаулыға сәйкес облыстық оқу бөлімі Гурьев мұғалімдер институтын 1940 жылдың 1 қыркүйегіне дайындауды міндетіне алды. 1940 жылдың қыркүйек айының 1-нен бастап Гурьев мұғалімдер институты жұмыс істей бастады. Гурьев мұғалімдер институтының бірінші ректоры болып сол кездегі Москваның жоспарлау-экономикалық институтының түлегі, қазақтың көрнекті ғалымы, тарих ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ ССР-ы ғылымына еңбегі сіңген қайраткер Ә.Б.Тұрсынбаев оқу министрінің жолдамасымен келді. Бір жылдан кейін институт соғыстың басталуына байланысты жабылып қалды.